Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika 2005. godine, proglasila je „Historijsku građevinu – Donja džamija u selu Lukavica, zaseok Delići, općina Gračanica“, nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

Naselje Lukavica u dolini istoimene rijeke, koja se uliva u Bosnu je srednjovjekovne starosti. Sa istim imenom i položajem traje i kroz cijeli osmanski period.

Jedna od starijih mahala naselja Lukavica je i mahala Delići. Ona ima staru džamiju još iz osmanskog perioda. Samo stotinjak metara ispod ove stare osmanske džamije u Delićima je na razmeđu 19/20. stoljeće napravljena još jedna džamija.

Ova džamija podignuta je za potrebe dijela stanovništva mahale Delići, iako je u blizini smještena starija džamija, a koja još uvijek postoji i koju korište mještani. Ne zna se točna godina izgradnje Donje džamije, ali je u narodu ostala poznata kao „Inat džamija“. Prema podacima Medžlisa IZ objekt je nastao u vrijeme austrougarske uprave u BiH, oko 1900. godine.

Džamija pripada tipu pravokutnih džamija sa unutrašnjim mahvilom, četverostrešnim krovom i drvenim minaretom. Dimenzije objekta su 8,13 x 5,30 m. Ulaz se nalazi sa sjeverozapadne strane, gdje se nalazi drveni trijem širine 1,56 m i čija konstrukcija je oslonjena na drvenu gredu – podvlaku i šest drvenih stupova kvadratnog presjeka. Sa sjeverozapadne strane se nalaze dvokrilna drvena vrata kroz koja se ulazi u pretprostor džamije i gdje se sa jugozapadne strane nalazi stubište koje vodi na mahfil i munaru.

Džamija ima ukupno 9 prozorskih otvora raspoređenih u dvije razine, od čega su četiri u donjoj i pet u gornjoj zoni. Konstruktivni sustav objekta je bondruk, gdje je ispuna urađena od ćerpića i cigle. Zidovi su debljine 20 cm i sa vanjske i unutrašnje strane su ožbukani i obijeljeni vapnom.

Džamija ima vrlo jednostavan enterijer. Mihrab je bez dekoracije i, osim drvenog rama i zakrivljene mihrabske niše, ni po čemu drugom se ne izdvaja od ostatka zidne mase.Konstrukcija mahvila je oslonjena na četiri drvena stupa sa ukrašenim kapitelima i jastucima. U sredini mahvila nalazi se prostor za mujezina. Donja strana mahvila je sa čela ukrašena drvenom dekoriranom daskom (ćenarkom ili kanarkom).

Džamija je pokrivena čevterostrešnim krovom sa crijepom kao krovnim pokrivačem. Donja strana strehe je ukrašena drvenom dekoriranom daskom. Munara džamije je drvena i ima osam stranica. Na cca 2/3 visine nalazi se šerefe sa željeznom ogradom. Sa vanjske strane minareta je obložena limom, koji je kasnije obojen bijelom masnom bojom.

Oko džamije se nalazi manji harem gdje su mezari novijeg datuma. Najstariji natpis na nišanu koji je moguće pročitati potječe iz 1914. godine.

Projekat „Predstavljanja i afirmacije nacionalnih spomenika Tuzlanskog kantona u elektronskim i drugim aktuelnim medijima“,tokom 2018. godine, izvodi Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona, uz saglasnost i podršku nadležnog Ministarstva za kulturu, sport i mlade TK.