Inicijativa “Otvoreni Balkan” je u posljednjih nekoliko sedmica izazvala brojne reakcije u bosanskohercegovačkoj javnosti. Mnogi su zabrinuti šta bi to konkretno značilo za BiH, odnosno da li bi ulazak u takav tržišni savez značio i potpunu dominaciju Srbije.
Inicijativa Otvoreni Balkan razvijena je iz projekta “Mini Šengena” i predstavlja prvenstveno ekonomsku saradnju zemalja Zapadnog Balkana i njoj su se priključile Srbija, Albanija i Sjeverna Makedonija. Bosna i Hercegovina, Crna Gora i Kosovo zvanično ne učestvuju. Pokrenuli su je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić. premjer Albanije Edi Rama i bivši premijer Sjeverne Makedonije Zoran Zaev 2019. godine.
Političari iz država koje nisu odlučile biti dio Otvorenog Balkana, uključujući i one iz BiH, isticali su niz zabrinutosti koje se prvenstveno odnose na poziciju Srbije u regionu te političkim i ekonomskim namjerama te države.
Pored bojazni da bi Srbija kao najsnažnija, ekonomska, ali i politička strana u savezu, imala potpunu dominaciju u ovakvoj tržišnoj zajednici, postoji još jedan problem koji je specifičan za Bosnu i Hercegovinu.
Sve druge države koje su dio Otvorenog Balkana su centralizovane, sve potrebne zakone koji bi osiguravaju zaštitu tržišta vode samostalno. S druge strane, Bosna i Hercegovina, zbog svog specifičnog uređenja, to ne može.
Entitet RS je uređen centralizovano, pa bi tako mogao samostalno usvojiti sve potrebne zakone onda kad je potrebno, no u Federaciji BiH situacija je mnogo složenija. Privredna i finansijska pitanja se “spuštaju” i do nivoa kantona, a i kada je riječ o federalnom nivou, svaki zakon se mora potvrdi u Domu naroda FBiH. A tu sve može ovisiti o volji jednog pojedinca, predsjedavajućeg Doma naroda.
Politički suverenitet se definiše kao pravo države da samostalno upravlja svojim poslovima. Pored onoga što se uobičajeno podrazumijeva pod tim pojmom poput vanjske politike i upravljanja teritorijem, on označava i sposobnost države da samostalno usvaja pravne propise koji bi bili u njenom interesu. Kada je riječ o BiH jasno je da je nešto tako u domenu nemogućeg.
Ulaskom u Otvoreni Balkan Bosna i Hercegovina, odnosno privrednici koji ovise o domaćem tržištu se ne bi mogli zaštiti od jeftine robe iz drugih zemalja, koje su dio inicijative, u prvom redu Srbije.
Zbog jeftinijeg proizvodnog procesa, kao i radne snage, tržište BiH bi preplavili proizvodi iz Srbije koji bi postepeno ugušili brojne domaće privrednike. Lančanom reakcijom to bi donijelo u konačnici velike gubitke i za porezni sistem, te u konačnici kompletnu bosanskohercegovačku ekonomiju.
Svođenje koncepta “Otvorenog Balkana” na mogućnost da građani zemalja regiona putuju bez provjere dokumenata je vrlo opasna. Ulazak u ovakav tržišni savez, bez adekvatne zaštite domaćeg tržišta, za Bosnu i Hercegovinu bi mogao imati mnogo kompleksniju situaciju.
